Finanse Osobiste

Przez lata wmawiano nam, że drogą do finansowej stabilności jest rezygnacja z kawy na mieście. Słynny „efekt latte” stał się ewangeliczną przypowieścią o oszczędzaniu. Dziś, z ciężkim sercem i jeszcze lżejszym portfelem, muszę ogłosić: ten mit jest martwy. Został zamordowany z zimną krwią przez znacznie groźniejszego przeciwnika – wszechobecną premiumizację. Zjawisko, które sprawia, że zwykły papier toaletowy zaczyna mieć bardziej arystokratyczne pochodzenie niż niejeden europejski monarcha.

Zapomnijcie o latte za 15 złotych. Prawdziwym zagrożeniem dla budżetu Kowalskiego jest teraz „sól himalajska o wibracjach księżycowych” za 25 złotych, „woda strukturyzowana” droższa od paliwa rakietowego i chleb, którego proces wypieku jest bardziej skomplikowany niż instrukcja obsługi promu kosmicznego. Czy nasze życie stało się od tego lepsze? Zdecydowanie tak – przynajmniej w oczach działów marketingu.

Przeglądasz media społecznościowe w poszukiwaniu chwili wytchnienia, a tu nagle ON. Młody, opalony, w koszuli rozpiętej o jeden guzik za dużo, nonszalancko oparty o maskę sportowego samochodu, którego raty leasingowe prawdopodobnie przekraczają PKB małego państwa. Z uśmiechem godnym sprzedawcy garnków obiecuje Ci, że za jedyne 9997 zł (promocja z 29997 zł!) zdradzi “Sekret Wolności Finansowej”, którego strzegli przed Tobą bankierzy, politycy i reptilianie. Brzmi kusząco? Oczywiście, że tak. W końcu kto by nie chciał zarabiać, leżąc na hamaku na Bali? Problem w tym, że jedyną osobą, która zarobi na tym kursie, będzie właśnie on.

Budzisz się rano, a Twój telefon odtwarza playlistę z serwisu streamingowego za 29,99 zł miesięcznie. Czytasz poranne wiadomości za paywallem (49,99 zł), popijając kawę z ekspresu, do którego kapsułki przychodzą w comiesięcznej paczce (89,99 zł). W drodze do pracy słuchasz audiobooka w aplikacji (39,99 zł), a wieczorem relaksujesz się przy serialu na platformie VOD (60 zł). Gratulacje. Nie jesteś już konsumentem – jesteś abonentem. Zdiagnozowano u Ciebie ostrą formę subskrypcjozy, schorzenia, które według najnowszych badań Instytutu Badań nad Drenażem Portfela (IBnDP) dotyka już 87% aktywnych ekonomicznie Polaków.

Ta finansowa dolegliwość polega na niekontrolowanym gromadzeniu drobnych, cyklicznych opłat, które w skali roku tworzą kwotę zdolną sfinansować solidne wakacje lub niespodziewaną wizytę u protetyka. Mechanizm jest genialny w swojej prostocie: bariera wejścia jest niska, a wyjścia… cóż, kto z nas pamięta, gdzie anuluje się wszystkie te usługi?

Znasz to uczucie. Nowy, lśniący gadżet kusi z ekranu monitora. Rozsądek podpowiada: “nie stać cię”, ale serce krzyczy: “muszę to mieć!”. I wtedy pojawia się on, rycerz na białym koniu cyfrowego marketingu: przycisk “Kup teraz, zapłać później”. Cztery “bezbolesne” raty, zero procent, żadnych ukrytych kosztów. Brzmi jak utopia, prawda? Jak darmowy bilet do krainy wiecznej konsumpcji, gdzie portfel nigdy nie płacze. A co, jeśli powiem Wam, że ten bilet ma w regulaminie dopisek drobnym druczkiem, który prowadzi prosto do finansowego czyśćca?

W ostatnich latach, kiedy tradycyjne oszczędności drżały w posadach pod naporem inflacji, a lokaty oferowały stopy zwrotu godne lepszego mema, na horyzoncie pojawił się on – zbawca (lub pogromca) portfeli: świat kryptowalut. Od Bitcoina po Dogemona, internet zalewają historie o młodych milionerach, którzy „zrobili to” na jednym tweetcie Elona Muska, oraz o tych, którzy „HODL-ując” stracili więcej niż przeciętny Kowalski widzi przez całe życie. Czy to faktycznie nowa era inwestowania, czy może jedynie elegancka nazwa dla cyfrowej ruletki, gdzie kasyno zawsze wygrywa?